مشارکت ذینفعان و تشکیل تیم

اجرای نظام استاد–شاگردی در هر سازمان نیازمند تعهد و حمایت کامل مدیران ارشد است، چراکه بدون پشتیبانی و همراهی آنان، این فرآیند با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. در این مسیر، ابتدا تیمی متشکل از افراد کلیدی و صاحب‌نظر درون سازمان تشکیل می‌شود؛ افرادی که شناخت عمیقی از عملیات، فرهنگ و فرآیندهای سازمان دارند و قادرند تغییرات لازم را به‌درستی اعمال کنند. مشارکت فعال تمام ذینفعان از جمله فراگیران، استاد راهنما، مربیان و مدیران در فرآیند ارزیابی و پیاده‌سازی نظام استاد–شاگردی اهمیت ویژه‌ای دارد. در این راستا، ضروری است با ایجاد یک فضای کاری سالم و تقویت روحیه یادگیری، پژوهشگری و خودانگیزی در میان کارکنان، بستر مناسبی برای موفقیت این نظام فراهم شود. نکته مهم دیگر این است که پس از ارزیابی وضعیت سازمان و شناسایی نقاطی که نیاز به بهبود دارند، استاد راهنمایی انتخاب می‌شود که تخصص و تجربه او دقیقاً متناسب با نیازهای بهبود همان بخش از سازمان باشد تا بتواند بهترین ارزش را خلق کند.

ارزیابی اولیه و انتخاب مدرسان و مربیان

 در مرحله ارزیابی اولیه، پیش از هر اقدامی ضروری است که فراگیران با دقت و بر اساس شاخص‌هایی همچون علاقه‌مندی به یادگیری، انگیزه برای ارتقاء شغلی و داشتن پیش‌زمینه‌ای مرتبط با حوزه مهارتی مورد نیاز سازمان انتخاب شوند. به بیان دیگر، نمی‌توان فردی را از بخشی نامرتبط به اجبار وارد این مسیر کرد یا شخصی را که در آستانه بازنشستگی قرار دارد و انگیزه‌ای برای بهبود عملکرد خود ندارد، به عنوان فراگیر انتخاب نمود. پس از انتخاب صحیح افراد، آزمون‌ها و مصاحبه‌هایی برای تعیین سطح مهارت فعلی، ویژگی‌های فردی، و نیازهای آموزشی و مهارتی آنان انجام می‌شود. در ادامه، مصاحبه‌های تکمیلی با فراگیران صورت می‌گیرد تا مهارت‌های مورد نیازشان نهایی شده و همچنین حوزه‌های علاقه‌مندی آنان مشخص گردد. همزمان، فرآیند شناسایی و تربیت اساتید مدرس و مربیان آغاز می‌شود که این افراد ممکن است از درون یا بیرون سازمان انتخاب شوند. در این مسیر، آموزش و توجیه کامل اساتید در خصوص رویکردها و فرآیندهای نظام استاد–شاگردی اهمیت بالایی دارد. نهایتاً وظایف و مسئولیت‌های تمامی بازیگران این نظام شامل مدیر پروژه، استاد راهنما، مربی و فراگیر به‌طور شفاف مشخص می‌گردد تا هر فرد جایگاه و انتظارات تعریف‌شده خود را به خوبی بداند.

طراحی مسیر یادگیری و برنامه آموزشی

 در این مرحله، برای هر فراگیر یک نقشه راه آموزشی شخصی‌سازی‌شده طراحی می‌شود تا او بتواند به‌صورت گام‌به‌گام به اهداف فردی و نیازهای سازمانی خود دست یابد. بر اساس این نقشه راه، برنامه مهارت‌آموزی تدوین می‌گردد که شامل طراحی دوره‌های آموزشی متناسب با نیازهای شناسایی‌شده خواهد بود. این دوره‌ها می‌توانند به شکل آنلاین، آفلاین، کارگاه‌های حضوری، پروژه‌های کاربردی یا ترکیبی از این روش‌ها ارائه شوند. در ادامه، محتوای آموزشی مورد نیاز شامل فیلم‌های آموزشی، کتاب‌ها، جزوات، پاورپوینت‌ها، انیمیشن‌ها و سایر رسانه‌های آموزشی تولید یا تأمین شده و بر روی سامانه ExAcd بارگذاری می شوند. در صورتی که بخشی از این محتواها از منابع خارجی تهیه شوند، فرآیند ترجمه و بومی‌سازی یا دوبله آن‌ها برای تطبیق با نیاز و فرهنگ سازمان انجام خواهد شد. همچنین در این برنامه بر مهارت‌آموزی عملی که مستقیماً به خروجی کار و عملکرد فراگیران متصل باشد تأکید ویژه‌ای وجود دارد، نه صرفاً آموزش دانش نظری. در مواردی که محتواهای تخصصی هنوز آماده نشده باشند، دوره‌های عمومی به عنوان نقطه شروع آموزش مورد استفاده قرار می‌گیرند تا مسیر یادگیری فراگیران بدون وقفه آغاز شود

اجرای برنامه‌های مهارت‌آموزی و بهبود مستمر

در مرحله اجرا و بهبود برنامه مهارت‌آموزی، ابتدا پروژه‌های پایلوت در بخش‌های مختلف سازمان آغاز می‌شود تا نظام استاد-شاگردی به‌طور عملی پیاده‌سازی و ارزیابی گردد. در این فرآیند، فراگیران با یادگیری پروژه‌محور مسائل واقعی سازمان را حل می‌کنند و مهارت‌های کاربردی می‌آموزند. مسئولیت اصلی یادگیری بر عهده خود فراگیران است و آن‌ها با کمک استاد راهنما و ابزارهای آموزشی به‌صورت خودآموز و هم‌آموز مسیر رشد خود را طی می‌کنند. استفاده از محتوای میکرولرنینگ نیز باعث می‌شود آموزش‌ها کوتاه، هدفمند و اثربخش باشند.

پس از اجرا، عملکرد فراگیران، اساتید و کل سیستم به‌صورت مداوم ارزیابی می‌شود. بازخوردهای جمع‌آوری‌شده به بهبود محتوای آموزشی و فرآیندها کمک می‌کند و تحلیل مالی نیز میزان بازده سرمایه‌گذاری برنامه را برای سازمان مشخص می‌سازد.

به این ترتیب، سازمان یک اکوسیستم جامع برای آموزش، توانمندسازی و توسعه منابع انسانی خود ایجاد می‌کند که یادگیری مستمر و ارتقای مهارت‌ها را به بخشی از فرهنگ کاری تبدیل خواهد کرد.